Gdy tekst zostaje oddany do tłumaczenia, sam proces przekładu to tylko część zamówionej usługi. Cała usługa może obejmować także sprawdzenie, weryfikację i korektę tłumaczenia, a oprócz tego można te zadania zlecić osobno, też w formie redakcji tekstu. Co takiego dokładnie znaczą te terminy? Brzmią one niemalże jak synonimy. Zajmijmy się dokładnie tą nieco zagmatwaną terminologią!
ISO: POTRZEBA JAKOŚCI
Wraz z rozwojem branży agencje tłumaczeniowe rozpoczęły oferowanie dodatkowych usług w celu zapewnienia najwyższej jakości przekładanych tekstów. Usługi te obejmowały czytanie tekstu źródłowego i porównywanie go z tekstem docelowym wraz z poprawieniem wszelkich wad, czytanie samego tekstu docelowego czy też czytanie tekstu docelowego tuż przed oddaniem go do publikacji czy druku.
W celu uniknięcia różnic w jakości świadczonych usług tłumaczeniowych oraz normalizacji całego procesu tłumaczenia Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) przygotowała normę na ten temat. Jej oficjalny numer i tytuł to PN-EN ISO 17100:2015-06 Usługi tłumaczeniowe – Wymagania dotyczące świadczenia usług tłumaczeniowych. Norma ta obejmuje wiele różnych kwestii dotyczących usług tłumaczeniowych, a także definiuje wiele terminów w systematyczny sposób. W tym poście skupię się tylko na sprawdzeniu, weryfikacji, redakcji i korekcie.
Zanim zaczniemy analizę tych terminów, chciałbym tylko podkreślić jedną rzecz: nie posiadamy certyfikatu zgodności z normą ISO 17100:2015 (jak na razie).
SPRAWDZENIE
Zgodnie z normą sprawdzenie to po prostu kontrola tekstu docelowego przeprowadzona przez samego tłumacza. Tłumacz wykonuje sprawdzenie, jeśli przeczyta tekst po jego przetłumaczeniu i poprawi wszelkie napotkane błędy: literówki, błędy gramatyczne i interpunkcyjne, niepoprawne tłumaczenia, pominięcia itp.
WERYFIKACJA
Weryfikacja to kontrola przeprowadzona przez inną osobę niż tłumacz (weryfikatora). Weryfikator dokonuje kontroli tekstu docelowego w oparciu o tekst źródłowy w celu poprawienia wszelkich błędów i sprawdzenia zgodności z przeznaczeniem. W przypadku wystąpienia problemów weryfikator poprawia je, nawet jeśli oznacza to ponowne tłumaczenie części tekstu. Czasem weryfikator zaleca wprowadzenie poprawek, które później wykonuje tłumacz.
Weryfikacja może odbywać się albo w pliku docelowym (w formacie takim jak .docx, .pdf, .xlsx), albo bezpośrednio w oprogramowaniu CAT. Weryfikacja wprowadzana w CAT pozwala na natychmiastową aktualizację pamięci tłumaczeniowej (TM), wykorzystanie narzędzi zapewniania jakości (QA) oraz wszelkich innych funkcji oferowanych przez program. Jednakże weryfikacja w pliku docelowym pozwala spojrzeć szerzej na kontekst z perspektywy całych akapitów z uwzględnieniem elementów graficznych, rozmieszczenia tekstu itd. Dzięki temu weryfikator może uniknąć widzenia tunelowego pojedynczych segmentów wyświetlanych w CAT. Tutaj odważę się zauważyć, iż wybór metody weryfikacji może sprowadzać się po prostu do indywidualnych preferencji weryfikatora albo do specyfiki danego tekstu.
REDAKCJA
Redakcja to kontrola samego tekstu docelowego, czyli redaktor nie porównuje go z tekstem źródłowym, natomiast ocenia zgodność tłumaczenia z przeznaczeniem i zaleca tłumaczowi wprowadzenie zmian, albo sam je wprowadza. Na przykład może on dostosować styl opisu produktu, który jest zbyt techniczny do katalogu, aby brzmiał bardziej marketingowo.
Wiele polskich agencji tłumaczeniowych zatrudnia w roli redaktorów rodzimych użytkowników języka (native speakerów), wychodząc z założenia, że osoby takie najbardziej nadają się do tego zadania. Nie zawsze się to sprawdza w praktyce, dlatego redakcję przeprowadzają również osoby biegle znające język docelowy, mimo że nie jest on ich językiem ojczystym.
KOREKTA TŁUMACZENIA
Korekta to czynność podobna do redakcji, jednakże odbywa się ona na późniejszym etapie. Korektę przeprowadza się na tekście poddanym redakcji w celu dokonania ostatecznych zmian przed drukiem lub publikacją. Zmiany te obejmują wszelkiego rodzaju wady: literówki, błędy językowe, stylistyczne itd.
Należy tutaj zwrócić uwagę, że weryfikator, redaktor i korektor powinny być osobami innymi niż tłumacz. Z kolei weryfikację, redakcję i/lub korektę może wykonywać ta sama osoba – co dość często ma miejsce.
SPRAWDZENIE, WERYFIKACJA, REDAKCJA I KOREKTA TŁUMACZENIA W TRANSLATORION
Tutaj pojawia się ważne pytanie: które z tych elementów wprowadziliśmy u nas i co dokładnie oferujemy?
Po pierwsze zawsze przeprowadzamy sprawdzenie. Każdy tłumaczony przez nas tekst jest dokładnie sprawdzany. Jeśli termin zlecenia na to pozwala, tłumaczenie jest sprawdzane kolejnego dnia lub po dwóch dniach, dzięki czemu możemy spojrzeć na nie świeżym wzrokiem.
Ponadto zawsze przeprowadzamy weryfikację. Martyna weryfikuje teksty Pawła i vice versa.
Sporadycznie przeprowadzamy redakcję. Czasami czujemy, że dany tekst wymaga jeszcze jednego przeczytania, ale tym razem w samym języku docelowym. Najczęściej dotyczy to tekstów marketingowych, komunikatów prasowych, publikacji turystycznych itp. Oczywiście jeśli klient wymaga przeprowadzenia redakcji tekstu, również możemy uzgodnić taką usługę.
Korekta w sensie ścisłym, czyli sprawdzenie treści w wersji ostatecznej z odpowiednio wlanym i rozmieszczonym tekstem wraz z grafikami i innymi elementami tuż przed oddaniem do druku, zdarza się względnie rzadko. Większość naszych projektów tłumaczeniowych nie jest skierowana do szerszego odbiorcy, gdyż służy do wewnętrznych celów klienta, przez co korekta w tym sensie nie ma wiele sensu. Jednakże w przypadku tekstów przeznaczonych do masowej publikacji, np. katalogów wystawowych, ulotek, czy innych materiałów drukowanych, zawsze przeprowadzamy korektę. Niestety czasami ze względów ograniczenia czasowego klienci nie są w stanie przesłać nam ostatecznych wersji tekstu do ostatniego wglądu, choć wierzymy, że jest to konieczny krok, jeśli ma dojść do druku i publikacji.
Oferujemy weryfikację, redakcję i korektę także jako osobne usługi. Możemy przeprowadzić niezależną weryfikację, redakcję czy korektę tłumaczeń przygotowanych przez klienta. Ponadto wykonujemy redakcję i korektę tekstów w języku źródłowym, czyli napisanych od razu po angielsku lub polsku.
Mam nadzieję, że udało mi się wyjaśnić te zbliżone do siebie terminy, dzięki czemu dokładnie wiecie, czego się od nas spodziewać, gdy przesyłacie nam swój tekst. Pamiętajcie: jeśli chcecie dowiedzieć się więcej na ten temat, jeśli macie szczególne wymagania względem weryfikacji, redakcji czy korekty, piszcie do nas – razem znajdziemy odpowiednie rozwiązanie.
BONUS
A na koniec jeszcze krótka tabelka dla Was, jasno pokazująca, jakie są odpowiedniki poszczególnych terminów dotyczących kontroli jakości tłumaczenia w języku angielskim i polskim.
| EN | PL |
| Translation | Tłumaczenie |
| Check | Sprawdzenie |
| Revision | Weryfikacja |
| Review | Redakcja |
| Proofreading | Korekta |
| Final verification and release | Kontrola końcowa i oddanie tłumaczenia |
Paweł